مقررات توبه و شرایط آن در قانون مجازات اسلامی

توبه و شرایط آن ، در شرع مقدس اسلام کاملا شرح و بسط داده شده است که موضوع بحث بسیاری از کتب اخلاق اسلامی بوده است.اما نکته ی جالب و امید بخش این است که توبه و شرایط آن در بحث قانونی هم مورد توجه است و در حالاتی میتواند باعث تخفیف در مجازات قانونی فرد خاطی گردد. معمولا یک وکیل کیفری مجرب، میتواند راهنمایی های خوبی در زمینه توبه و بررسی شرایط آن داشته باشد که در نهایت نتیجه خوبی برای فرد خاطی به همراه دارد.

در این مقاله به بررسی توبه و شرایط آن در قانون مجازات اسلامی که شامل توبه در حدود ، توبه در جرائم تعزیری و شرایط توبه در آن ها است پرداخته می شود.

مشاوره حقوقی آنلاین و مشاوره حقوقی تلفنی، جز خدماتی است که گروه وکلای وکیل پرس ارائه می کند، پیشنهاد می کنیم از این فرصت استفاده کرده و بعنوان یک مشاور حقوقی امین، برای پرسیدن سوالات حقوقی خود با ما تماس بگیرید.

 توبه و شرایط آن در قانون مجازات اسلامی

توبه در لغت به معنای برگشت از گناه است و توبه در شرع مقدس اسلام وسیله ای جهت جبران اشتباهات گذشته هر فردی است. زمانی که فردی گناهی را مرتکب می گردد و سپس از کرده خود پشیمان می شود با عجز و التماس از خدا طلب بخشش گناه ارتکابی را می نماید. به این امر توبه گفته می شود در واقع خداوند با قرار دادن توبه راه را برای برگشت بندگانی که خواسته یا ناخواسته درگیر گناه و اشتباهی شده اند باز می گذارد و این نشان از لطف و رحمت خداوند است که درهای رحمت خود را حتی در زمان گناه و خطا بندگان نیز نمی بندد و راه جبران را برای بندگان خود باز میگذارد.

توبه زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که فردی از کرده خود پشیمان می گردد و قصد جبران اشتباه خویش را دارد، از این رو به توبه تمسک می جوید.

یکی از ابداعات قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در نظر گرفتن توبه برای مجرمین است تا بدین وسیله مجرمینی که از کرده خود پشیمان و قصد جبران اشتباهات خود را دارند ، درصدد جبران اشتباه خود بر آیند.

توبه سبب آزادی مجرم می شود

شاید این جمله به نظر دور از ذهن بیاید اما در واقع جمله صحیحی است. چراکه توبه سبب آزادی مجرم می شود و گاهی نیز توبه سبب تخفیف در مجازات مجرم می گردد.

توبه در قانون مجازات اسلامی در حدود و تعزیرات پیشبینی شده است که در ادامه به بررسی نقش توبه در حدود و توبه در جرائم تعزیری، پرداخته می شود.

توبه در حدود

حدود الهی به مجازاتی گفته می شود که میزان مجازات تعیینی برای آن ها در شرع توسط شارع مشخص شده است و قانون گذار نمی تواند از میزان مجازات معین شده آن در شرع، کم و یا زیاد نماید.

 توبه در حدود الهی به جز حد قذف و حد محاربه پذیرفته شده است البته پذیرش توبه در حدود به سادگی نیز امکان ندارد و جهت پذیرش توبه در حدود الهی، بایستی مرتکب شرایطی را دارا باشد.

توبه سبب تخفیف در مجازات می گردد

گاهی توبه سبب تخفیف در مجازات می گردد و آن زمانی است که مرتکب جرم حدی زنا یا لواط را به عنف و یا با اغفال و اکراه بزه دیده مرتکب شده باشد اما از کرده خویش پشیمان شده و توبه نموده باشد. در این صورت اگرچه در صورت احراز شرایط توبه، مرتکب از مجازات ساقط می گردد اما به جهت اینکه عمل مزبور را با عنف و اکراه و اغفال بزه دیده انجام داده است، در کنار پذیرش توبه وی، مجازات  حبس یا شلاق تعزیری درجه 6  و یا هر دو مجازات برای مرتکب در نظر گرفته می شود و ساقط شدن مجازات حدی و اعمال مجازات جایگزین خود تخفیفی است که قانون گذار به سبب توبه مرتکب به او  اعطا کرده است.

شرایط توبه در حدود

منظور از توبه این نیست که مرتکب صرفا زبانی توبه نماید و قاضی محکمه از مجازات وی صرف نظر نماید بلکه لازم است که مرتکب، شرایط توبه در حدود را داشته باشد و برای برای قاضی احراز شود که مرتکب ، از کرده خود پشیمان است و قصد جبران عمل ارتکابی خود را دارد.

شرایط توبه در حدود عبارتند از:

1. از شرایط توبه در حدود این استت که، چنانچه مرتکب جرم حدی قصد توبه داشته باشد بایستی قبل از اثبات جرم توبه نماید.
2. از دیگر شرایط توبه در حدود این است که بایستی برای قاضی محکمه، ندامت و اصلاح مجرم احراز گردد که این امر می تواند از اعمال و رفتار مرتکب و سعی و تلاش او در جهت جبران اشتباه خویش احراز گردد.
3. از دیگر شرایط توبه در حدود  این است که به غیر از حد قذف وحد محاربه، چنانچه جرم حدی با اقرار ثابت شده باشد،  توبه مرتکب پس از اثبات جرم نیز پذیرفته می شود و در این مواقع قاضی محکمه می تواند درخواست عفو مجرم را توسط رییس قوه قضاییه از مقام رهبری بخواهد.

توبه در جرائم تعزیری

جرائم تعزیری به جرائمی گفته می شوند که توسط قانون گذار مورد جرم انگاری قرار گرفته اند و برای آن ها در قانون، مجازات در نظر گرفته شده است. جرائم تعزیری در قانون مجازات اسلامی به 8 دسته تقسیم می گردند که قانون گذار توبه در جرائم تعزیری را در این جرائم با توجه به درجه جرم ارتکابی پذیرفته است.

 توبه در جرائم تعزیری بدین صورت است که چنانچه فردی جرائم تعزیری درجه یک تا پنج را انجام دهد و سپس از کرده خود پشیمان شده و توبه نماید در این صورت چنانچه توبه وی پذیرفته شود، در مجازات چنین مجرمینی تخفیف داده می شود.

اما چنانچه مرتکب، جرائم تعزیری درجه شش و هفت و هشت را انجام دهد و سپس از کرده خود پشیمان شده و اظهار ندامت نماید در این صورت چنانچه قاضی محکمه توبه وی را حقیقی قلمداد نماید او را از مجازات تعزیری، درجه شش تا هشت معاف می نماید. از این رو توبه در جرائم تعزیری درجه شش و هفت و هشت سبب معافیت از مجازات می گردد.

سوال: توبه در جرائم تعزیری شامل چه کسانی نمی شود؟

 پاسخ: قانون گذار در تبصره 1 ماده 115 قانون مجازات اسلامی مقررات توبه را در مورد افرادی که مرتکب تکرار جرائم تعزیری شده باشند قابل استفاده نمی داند.

سوال: توبه در چه جرایمی بی اثر است؟

پاسخ: اگر چه توبه در شرع و قانون ابزاری جهت جبران خطا و اشتباهات برای مرتکبین در نظر گرفته شده است اما در شرع و قانون به حق الناس توجه ویژه ای شده است و چنانچه فردی با جرم و خطایی که مرتکب شده باشد حقی را از فرد یا افرادی ضایع نموده باشد در این صورت  با توبه، مجازات وی ساقط نمی گردد. این جرائم عبارتنداز دیه، قصاص، حد قذف و حد محاربه که با توبه ساقط نمی گردند و مرتکب بایستی مجازات مقرر قانونی خود را بگذراند.

شرایط توبه در جرائم تعزیری

 شرایط توبه در جرائم تعزیری  با توجه به درجه مجازات تعزیری ممکن است سبب معافیت و یا تخفیف مجازات تعزیری شود.  البته در صورتی با توبه مجازات تعزیری ساقط و یا مشمول تخفیف می گردد که توبه و اصلاح و ندامت مجرم احراز گردد و احراز این امر از رفتار و کردار مرتکب قابل تشخیص است.

البته ممکن است فردی جهت خلاصی از مجازات تعزیری به دروغ تظاهر به توبه نماید که چنین فردی در صورتی که دروغ بودن توبه وی مشخص شود کلیه تخفیفات و یا معافیت های در نظر گرفته شده برای وی ملغی می گردد و مجازات وی اجرا می گردد البته قانون گذار به جهت تظاهر به توبه، مرتکب را به حداکثر مجازات تعزیری مورد حکم که با توبه تخفیف یافته یا مشمول معافیت شده است محکوم می نماید. چنین فردی به جهت دارا نبودن شرایط توبه در جرائم تعزیری از مجازات معاف و یا مشمول تخفیف مجازات نمی گردد.

نکته: متهمی که توبه نموده باشد می تواند تا پیش از صدور حکم توسط محکمه ادله و مستندات خود را که حاکی از توبه وی باشد به مقام تعقیب در دادسرا و یا محکمه ارائه دهد تا با توجه به اسناد و مدارکی که ارائه می دهد وجاحت توبه او احراز گردد.

مشاوره حقوقی توبه به جهت تخفیف و ساقط شدن مجازات

توبه وسیله ای جهت تخفیف مجازات و یا معافیت از مجازات برای مجرمینی است که جرمی را مرتکب می گردند اما پس از ارتکاب جرم از کرده خویش پشیمان شده و قصد جبران دارند از این رو این افراد می تواند در صورتی که شرایط توبه را دارا باشند از مقررات مربوط به توبه استفاده نمایند و بدین وسیله مجازات آن ها ساقط و یا مشمول تخفیف مجازات گردد.

از این رو توصیه می شود پیش از هر اقدامی با مشاور حقوقی و وکیل کیفری مشورت و هم فکری لازم را داشته باشید.

جهت اخذ مشاوره حقوقی رایگان با وکیل پایه یک دادگستری در موضوع توبه هم اکنون تماس بگیرید.