مراحل گرفتن حکم جلب برای نفقه

در رابطه با حکم جلب زوج نسبت به پرداخت نفقه که در قوانین کیفری ما تحت عنوان مجازات ترک انفاق قانون گذاری شده و مردی را که از پرداخت نفقه  امتناع بورزد مورد مجازات کیفری قرار داده است .قبل از ورود به بحث متوجه خواهیم شد هر چند مطالبه مهریه و نفقه هر دو در حیطه دعوی بوده که مرتبط با حقوق زوجه بوده است اما از جنبه حقوقی و کیفری باید فی مابین آنها تمایز قائل بشویم. در مقاله پیشین بیان کردیم که گرفتن حکم راجع به دعاوی حقوقی در مقایسه‌ با دعاوی کیفری روند طولانی تری داشت و منوط به آن بوده که حکم صادره قطعی گردیده و حکم قطعی مبنی بر الزام محکوم علیه راجع به آن صادر گردد.اما در دعاوی کیفری قانون گذار الزامی بر قطعی شدن حکم نداشته و جلب را منوط به درخواست محکوم له ندانسته است

و به قاضی این اذن داده که قرار صادره را جهت انجام تحقیقات بیشتر قبل از اینکه حکم قطعی صادر شده باشد راجع به متهمی که هنوز اتهام راجع به او اثبات نشده صادر کند و حتی در مواردی هم قانون گذار فراتر از این قاعده رفته و امکان جلب را قبل از احضار کردن متهم پذیرفته است.

جلب زوج به پرداخت نفقه

در رابطه با نفقه در صورتی که زوجه ناشزه نبوده و از همسرش تمکین بنماید مستحق دریافت نفقه بوده و زوج مکلف بوده که نفقه او را بپردازد و چنانچه از پرداخت استنکاف بورزد زوجه می تواند با طرح دعوی ترک انفاق علیه زوج شکایت کند و او را ملزم به پرداخت نفقه بنماید و در رابطه با نفقه فرزند و خویشاوندان هم چنانچه زوج تمکن مالی لازم را داشته و تمامی شرایطی که او را ملزم به پرداخت نموده وجود داشته باشد او ملزم به پرداخت می باشد و چنانچه از وظیفه خود نسبت به پرداخت امتناع کند مطابق با ماده 53قانون حمایت خانواده اشخاص واجب النفقه نیز همانند زوجه با طرح دعوی نسبت به زوج می توانند الزام او به پرداخت را بخواهند و علی رغم الزامی که برای شخص مکلف به حکم دادگاه وجود دارد اگر باز هم ممانعت کند  این بار به درخواست زوجه ،حکم به جلب عادی یا سیار مرد به اقتضای شرایط صادر خواهد گردید.

 سوال دیگری که ممکن است پیش آید راجع به پرداخت مطالبه نفقه معوقه بوده که باید آن را مورد بررسی قرار بدهیم

در رابطه با نفقه معوقه امکان حکم جلب زوج امکان پذیر نبوده و صرفا زوجه می تواند، مطالبه نفقه به تعویق افتاده را با طرح دعوی حقوقی مطالبه بنماید.

بحث دیگری که در این زمینه وجود داشته آن است که زوجه چه زمانی این حق قانونی را داشته که حکم جلب همسرش را به علت عدم پرداخت نفقه از دادگاه کیفری بخواهد ؟
در اینجا باید بیان داریم که زوجه همانند مهریه این حق را داشته که از زمان تحقق زندگی زناشویی با همسر خود خواستار دریافت حق نفقه خود از همسرش بوده باشد چرا که ماده 1107 وظیفه تامین نیازهای متعارف زندگیش را بر عهده زوج نهاده و او را ملزم به آن نموده که آن را برای زوجه تامین کند و جز مورد استثنایی که عدم تمکین زن از مرد بوده این حق قابل اسقاط از زوجه نبوده است

اما اگر زوجه ما حق دریافت نفقه را از خود در قالب شرط ضمن عقد اسقاط کرد دیگر حق آن را داشته که از زوج آن را بطلبد؟ و یا به علت عدم پرداخت آن حکم جلب زوج را از دادگاه بخواهد؟
در اینجا باید به این امر توجه داشت که قوانین ذاتا جنبه آمره بوده داشته اند و جز در مواردی که به صراحت قانون بر تمکیلی بودن آن تصریح شده باشد امکان تراضی بر خلاف آن وجود نداشته است خوب در رابطه با این موضوع که اسقاط حق نفقه بوده نیز بنا بر نظر حقوق دانانی از جمله دکتر کاتوزیان باید آن را قانون امری دانست و توافق بر خلاف آن را شرطی باطل دانست و زوج را ملزم به آن دانست که نفقه همسرش را بپردازد. پس با این وضعیت همچنان امکان اینکه زوجه بتواند الزام زوج را بر پرداخت بخواهد وجود داشته است. اما از دیدگاه مشهور فقها قرار دادن این شرط از آنجایی که ذات عقد را خدشه دار نمی سازد شرطی قابل قبول بوده است.

ممکن است موضوعی در اینجا پیش بیاید که اگر با وجود اینکه به علت عدم پرداخت نفقه حکم جلب زوج گرفته شد و مرد از انجام تعهد خود نسبت به پرداخت نفقه ممانعت به عمل آورد تکلیف چیست ؟
در اینجا اگر اثبات گردیده شد که زوجه تمامی شرایطی که لازمه برخوردار شدن او از حق مالیش که نفقه بوده را داشته، و قانون هم زوج را به انجام وظیفه قانونی اش به پرداخت نفقه ملزم نموده، اگر باز هم با این تفاسیر زوج امتناع ورزید در اینجا دیگر دادگاه به زوجه این حق را می دهد که برای رها شدن از شرایط مشقت بار زندگی بتواند طلاق خود را از زوج بگیرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص طلاق و نفقه و موارد آن با شماره تلفن زیر با ما در تماس باشید

نویسنده: خانم فائزه آخوندی کارشناس ارشد حقوقی وکیل پرس