حضانت فرزندان یکی از موضوعات مهم بعد از طلاق است که در این مطلب مفصل درباره آن صحبت کرده ایم. در این مطلب به بررسی شرایط حضانت فرزندان ،حضانت فرزندان پس از طلاق ، حضانت فرزند در طلاق توافقی، سلب حضانت فرزند از پدرو مادر و…. پرداخته می شود. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
حضانت در لغت به معنای پرورش دادن، پروراندن، در آغوش گرفتن آمده است. در علم حقوق حضانت حق و تکلیفی است که به پدر و مادر جهت نگهداری مادی و معنوی کودک تعلق می گیرد. موضوع حضانت تا زمانی که پدر و مادر طفل در قید حیات هستند و در کنار یکدیگر زندگی می نمایند وظیفه ای است که قانون بر عهده هر دو ابوین قرار داده است اما مسئله حضانت زمانی اهمیت بالاتری پیدا می نماید که زوجین از یکدیگر جدا شوند و یا اینکه یکی از زوجین فوت نماید.
گروه وکلای وکیل پرس با دارا بودن کادر متخصص خود در دعاوی خانواده آماده همکاری و قبول وکالت شما عزیزان می باشد. جهت اخذ مشاوره با وکیل خانواده هم اکنون تماس بگیرید.
شرایط حضانت فرزند
حضانت فرزند طبق ماده 1168 قانون مدنی هم حق و هم تکلیفی است که قانون گذار بر عهده پدر و مادر قرار داده است. قانون گذار در ماده 1169 قانون مدنی حضانت دختر و پسر را تا سن هفت سالگی بر عهده مادر و از هفت سالگی تا سن بلوغ بر عهده پدر قرار داده است. سن بلوغ برای دختر 9 سال و برای پسر 15 سال در نظر گرفته است.
ممکن است پس از سن هشت سالگی در باب موضوع حضانت بین پدر و مادر اختلاف ایجاد شود که در آن صورت دادگاه در این باره اظهار نظر می نماید. لازم به ذکر است ،فردی که حضانت فرزند را برعهده میگیرد از نظر دادگاه بایستی صالح و صلاحیت نگه داری فرزند را دارا باشد ،چراکه در غیر این صورت امکان رد صلاحیت وی وجود دارد.
حضانت فرزند توسط مادر
آنچه در قانون آمده است این است که قانون گذار در ماده1169 قانون مدنی، حضانت فرزند را تا سن هفت سالگی بر عهده مادر قرار داده است ،اما ممکن است مادر پس از سن هفت سالگی نیز تمایل داشته باشد به دلایلی همچون اعتیاد پدر ،تجاهر به فساد اخلاقی پدر و… حضانت را همچنان خود بر عهده بگیرد.
که در این صورت بایستی نسبت به این موضوع به دادگاه دادخواست بدهد و چنانچه برای دادگاه محرز شود که پدر صلاحیت نگه داری فرزند را پس از هفت سالگی دارا نمی باشد ،حضانت را به مادر اعطا می نماید.
حضانت فرزند پس از فوت پدر
اصل کلی بر این است که حضانت طفل پس از فوت یکی از ابوین ( پدر و مادر) با فردی که زنده است می باشد. این موضوع در قانون در ماده 1171 قانون مدنی بیان شده است . حتی قانون گذار تاکید نموده است که در صورت فوت پدر نیز حضانت بر عهده مادر است و اگر پدر برای فرزند خویش قیم معین نموده باشد باعث نمی شود که حضانت از مادر سلب گردد و به قیم داده شود.
همچنین قانون گذار در ماده 43 قانون حمایت از خانواده به صراحت عنوان نموده است که حضانت فرزندانی که پدر آن ها فوت شده است با مادر می باشد. البته تحت شرایطی ممکن است ولی قهری و یا دادستان حضانت فرزند توسط مادر را خلاف مصلحت طفل بدانند که در این صورت چنانچه این موضوع اثبات شود حضانت از مادر گرفته می شود. چراکه رعایت غبطه و مصلحت کودکان و نوجوانان در وهله اول اهمیت برای دادگاه ها و مقامات قضایی قرار دارد و به عبارت دیگر الزامی است.
حضانت فرزند در طلاق توافقی
طلاق توافقی طلاقی است که زن و مرد به این نتیجه می رسند که ادامه زندگی مشترک برای آن ها ممکن نمی باشد از این رو با طلاق به زندگی مشترک خاتمه می دهند. اما تفاوتی که این نوع طلاق با سایر طلاق ها دارد این است که در این نوع طلاق ،زن و مرد بر سر کلیه حقوق مشترک توافق می نمایند. از جمله توافقاتی که پیش از طلاق توافقی لازم است که راجع به آن تصمیم گیری شود ،موضوع حضانت فرزند یا فرزندان است.
تفاوت در این نوع طلاق در این است که توافقات انجام گرفته بین طرفین می تواند برخلاف قانون نیز باشد . یعنی ممکن است در طلاق توافقی حضانت فرزند یا فرزندان کلا به پدر و یا کلا به مادر اعطا شود و یا اینکه توافقات مشترک دیگری بین طرفین انجام شود. اما آنچه اهمیت دارد این است که در طلاق توافقی تا زمانیکه نسبت به حقوق مشترک طرفین از جمله حضانت توافق صورت نگیرد امکان صدور گواهی عدم امکان سازش بین طرفین وجود ندارد.
همچنین بخوانید:
سلب حضانت فرزند از پدر
یکی از بیشترین نگرانی هایی که زنان پس از جدایی با آن مواجه هستند موضوع حضانت فرزندان می باشد. مخصوصا در صورتیکه مرد جهت حضانت صلاحیت لازم را دارا نباشد. ممکن است پدر اعتیاد مضر به مواد مخدر و مشروبات الکلی ،تجاهر به فساد اخلاقی و … داشته باشد و بیم این مسئله وجود داشته باشد.
که چنانچه فرزند در نزد پدر باشد در تربیت وی خلل وارد شود. از این رو مادر سعی بر این دارد که از پدر سلب حضانت نماید و حضانت فرزند را خود عهده دار شود اما آنچه حائز اهمیت است این است که لازم است مادر این موضوع را نزد مقام قضایی ثابت نماید.
صرف نظر کردن از حضانت فرزند
زمانی که حضانت فرزند به هر کدام از پدر و مادر اعطا می گردد هیچ کدام حق ندارند از پذیرش این حق امتناع نمایند. چراکه حضانت حق و تکلیف ابوین است و امتناع از آن امکان پذیر نمی باشد و چنانچه هر کدام از ابوین از این امر امتناع نمایند توسط دادگاه الزام به این امر می گردند .
الزامی که توسط دادگاه صورت می گیرد ممکن است به درخواست یکی از پدر و مادر و یا قیم طفل و یا یکی از اقربا طفل درخواست گردد که در این صورت دادگاه پدر یا مادری را که حضانت با اوست به این امر الزام می نماید ،اما ممکن است الزام دادگاه موثر واقع نگردد.
که در این صورت دادگاه حضانت را به خرج پدر و در صورتی که پدر فوت شده باشد ، به خرج مادر هزینه های طفل تامین گردیده وحضانت به فرد دیگری که دادگاه مصلحت بداند اعطا میشود.
اما آنچه حائز اهمیت است این است که در صورت فوت پدر،مادر نمی تواند از هزینه های طفل امتناع نمایند و حتی اگر حضانت به فرد دیگری سپرده شود بایستی هزینه ها را در وهله اول پدر و سپس مادر عهده دار شود. مگر در صورت عدم تمکن مالی مادر که بحث دیگری است.
شرایط سلب حضانت از پدر و مادر
اگر چه مکررا عنوان شد که حضانت طفل حق و تکلیف ابوین است اما گاهی ممکن است پدر یا مادر صلاحیت نگه داری از طفل را دارا نباشند و بودن طفل نزد آنان منافی با مصلحت طفل باشد و سلامت اخلاقی یا جسمی طفل خدشه دار شود. از این رو لازم است که تصمیم مقتضی دیگری برای نگه داری طفل گرفته شود ، در این مواقع ممکن است دادگاه به طرقی از این موضوع آگاه کرد، از جمله : توسط اقربای طفل و یا تقاضای قیم و یا به تقاضای رییس حوزه قضایی ، چنانچه دادگاه به هر طریقی از شرایط نگه داری نامناسب طفل مطلع گردد لازم است که تصمیم مقتضی در این زمینه را لحاظ نماید.
ذکر یک نکته مهم
قانون گذار به پدر و مادر اجازه تنبیه طفل را در حد متعارف داده است . چراکه گاها جهت تربیت طفل تنبیه بدنی نیز نیاز است . اما چنانچه این تنبیه از حد متعارف خارج شود و سلامت جسمی و روانی طفل را به خطر بیندازد ،قانون با این مسئله به شدت مقابله می نماید و حتی تا جایی پیش رفته است که در صورتی که با چنین مسئله ای مواجه شود از پدر یا مادر متخطی سلب حضانت نیز می نماید.
ملاقات با طفل تحت حضانت
اگرچه حضانت پس از جدایی پدر و مادر و یا فوت پدر به مادر و یا شخص دیگری اعطا می شود اما این امر سبب نمی گردد که پدر یا مادری که حضانت را بر عهده ندارد از حق ملاقات با طفل محروم گردد. حق ملاقات با طفل تحت حضانت هر یک از پدر و مادر از 24 ساعت تا 48 ساعت در هفته متفاوت است.
البته گاهی بنا به شرایطی ممکن است محکمه تشخیص دهد که میزان ملاقات در فواصل زمانی طولانی تری صورت گیرد ، برای مثال ممکن است به دو هفته یک بار و یا ماهی یک بار نیز تغییر نماید ،حتی درصورتی که ملاقات طفل با هر یک از ابوینی که حضانت با وی نیست برای طفل مضر باشد.
امکان اینکه ملاقات با حضور پدر یا مادری که حضانت با او است صورت می گیرد وجود دارد اما اینکه بتوان یکی از ابوین را به طور کلی از حق ملاقات با فرزند محروم نمود وجود ندارد .اما می توان به جهت مصلحت طفل فواصل زمانی را حتی تا 6 ماه یک بار به تناسب شرایط کاهش داد .
قانون گذار در تبصره ماده 41 قانون حمایت از خانواده نیز چنین آورده است:
” قوه قضاییه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نماید.”
آیا لازم است در باب تعیین تکلیف حضانت فرزندان با وکیل متخصص خانواده مشورت صورت گیرد؟
اگرچه در باب حضانت فرزندان به دلیل شایع بودن موضوع اظهار نظرهای فراوانی صورت می گیرد اما اینکه این اظهار نظرها تا چه اندازه صحیح و کاربردی است بحث تخصصی دیگری است. چرا که معمولا افرادی که در این باره اظهارنظر می نمایند با تعمیم دادن یک مورد مشابه به باقی دعاوی ،اظهار نظر تخصصی می نمایند که این موضوع کاملا اشتباه می باشد.
از این رو بهتر است که اظهار نظر تخصصی در این باب را به فردی سپرد که دانش کافی در این زمینه را دارا باشد. چراکه موضوع حضانت نیز در حین سادگی دارای پیچیدگی های خاص خود می باشد که نیازمند بررسی های تخصصی و موردی است که این امر جز از یک وکیل متخصص و متبحر در حوزه خانواده ساخته نیست. از این رو توصیه می شود پیش از هر اقدامی مشاوره های لازم را از وکیل متخصص خانواده کسب نمایید.
گروه وکلای وکیل پرس با دارا بودن کادر متخصص خود در دعاوی خانواده آماده همکاری و قبول وکالت شما عزیزان می باشد. جهت اخذ مشاوره با وکیل طلاق در تهران هم اکنون تماس بگیرید
حضانت به چه معناست؟
- حضانت در لغت به معنای پرورش دادن، پروراندن، در آغوش گرفتن آمده است. در علم حقوق حضانت حق و تکلیفی است که به پدر و مادر جهت نگهداری مادی و معنوی کودک تعلق می گیرد. موضوع حضانت تا زمانی که پدر و مادر طفل در قید حیات هستند و در کنار یکدیگر زندگی می نمایند وظیفه ای است که قانون بر عهده هر دو ولی قرار داده است اما مسئله حضانت زمانی مهم میشود که زوجین از یکدیگر جدا شوند و یا اینکه یکی از زوجین فوت نماید.
شرایط حضانت فرزند چیست؟
- قانون گذار در ماده 1169 قانون مدنی حضانت دختر و پسر را تا سن هفت سالگی بر عهده مادر و از هفت سالگی تا سن بلوغ بر عهده پدر قرار داده است. سن بلوغ برای دختر 9 سال و برای پسر 15 سال در نظر گرفته است.
در چه صورتی حضانت از مادر سلب می شود ؟
- قانون گذار در ماده1170 قانون مدنی چنین آورده است: ” اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با اوست مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود. “قانون گذار در دو حالت جنون و ازدواج مجدد مادر حق حضانت را از وی سلب نموده است که البته از نظر بسیاری از افراد چنین امری بی عدالتی محض است. همچنین چنانچه یکی از مصادیق مندرج در ماده 1173 قانون مدنی نیز رخ دهد حضانت از مادر ولو قبل از هفت سالگی نیز سلب می گردد.
برخی سوالات حقوقی متداول در خصوص حضانت فرزندان
چه مواردی از مصادیق عدم مراقب یا انحطاط اخلاقی والدین محسوب می گردد؟
مصادیق عدم مراقبت یا انحطاط اخلاقی والدین در ماده 1173 قانون مدنی بیان شده است که عبارتند از:
- اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و یا فحشا.
- تجاهر و سوء شهرت به فساد اخلاقی و فحشاء.
- ابتلا به بیماری های روانی البته در صورتی که پزشکی قانونی این موضوع را تایید نماید.
- در صورت سوء استفاده از طفل یا اجبار وی به مشاغل ضد اخلاقی همچون فساد و فحشا ، تکدی گری و قاچاق .
- ضرب و جرح خارج از حد متعارف در صورتیکه این امر تکرار شود .