قتل عمد چیست؟ و چه زمانی تحقق می یابد؟ از چه طریقی قابل اثبات است و مجازاتش به چه شکل خواهد بود؟ در این مطلب سعی کرده ایم که به موضوع قتل عمد بپردازیم و به مهمترین سوالات در این زمینه پاسخ دهیم.
قتل عمد جزو پرونده های کیفری به شمار می آید و با توجه به اینکه این قبیل پرونده ها و احکامی که برایشان صادر می شود، با مرگ و زندگی افراد مرتبط خواهد بود، پیشنهاد می کنیم حتما از وکیل کیفری مجرب کمک بگیرید. معمولا پرونده های قتل عمد جزو پرونده های سخت محسوب می شوند که وکلای پایه یک دادگستری که از تجربه و توانایی بالایی برخوردار هستند می توانند مدیریت بهتری در این قبیل پرونده ها داشته باشند.
گاهی مردم به دنبال وکیل قتل هستند که در واقع همان وکیل کیفری است. در صورتی که شما نیز به دنیال وکیل قتل و موضوعات کیفری هستید، می توانید از گروه وکلای وکیل پرس مشاوره حقوقی دریافت نمایید. وکیل پرس با دارا بودن چندین وکیل پایه یک دادگستری آماده قبول وکالات و ارائه مشاوره حقوقی دعاوی کیفری می باشد.
قتل عمد به چه معنی است؟
قتل عمد به معنای سلب حیات از دیگری بر خلاف حکم قانون است. قانون گذار در قانون و پیش از آن شارع در شرع برای جان هر فردی ارزش و اعتبار قائل شده است و به هیچ فردی اجازه داده نشده است که بر خلاف قانون و شرع، دیگری را از حق حیات محروم نماید.
قتل عمد ممکن است توسط هر فردی رخ دهد اما آنچه حائز اهمیت است و به قتل، عنوان قتل عمد را می دهد ارکان تشکیل دهنده قتل عمد است که جهت اثبات قتل عمد و مجازات قتل عمد بایستی ارکان و شرایط تحقق قتل عمدی در کنار یکدیگر وجود داشته باشند.
برخی از اعمال هستند که سبب سلب حیات از انسان بی گناهی می گردند که شاید در ظاهر با عنوان قتل عمد شناخته نشده باشند در حالیکه در واقع از مصادیق قتل عمد هستند.
در این مقاله ضمن تعریف قتل عمد از منظر قانون مجازات اسلامی به بررسی ارکان تشکیل دهنده قتل عمد، مصادیق قتل عمد، شرایط تحقق قتل عمدی، نحوه اثبات قتل عمد و در نهایت به مجازات قتل عمد پرداخته می شود.
چه مواردی از مصادیق قتل عمد محسوب می شوند؟
قتل عمد عبارت است از سلب حیات از دیگری و مستند به ماده 290 قانون مجازات اسلامی مصادیق قتل عمد بیان شده است. و بر خلاف تصور بسیاری از افراد قتل عمد تنها به قتل مستقیم افراد برنمی گردد بلکه با توجه به جرم انگاری قانون گذار و بیان مصادیق قتل عمد، برخی از اعمال و اقدامات نیز، قتل عمد محسوب می گردد.در واقع هرگاه مرتکب قصد این را داشته باشد که دیگری را بکشد در صورت وقوع جرم، قتل عمد محسوب می شود. اگر حتی مرتکب قصد کشتن شخصی را نداشته باشد اما آن فرد به دلیل شرایطی مانند بارداری یا بیماری کشته شود، قتل عمد به حساب میاید. مجازات قتل عمد قصاص نفس است. در واقع هرگاه مرتکب قصد این را داشته باشد که دیگری را بکشد در صورت وقوع جرم، قتل عمد محسوب می شود. اگر حتی مرتکب قصد کشتن شخصی را نداشته باشد اما آن فرد به دلیل شرایطی مانند بارداری یا بیماری کشته شود، قتل عمد به حساب میاید. مجازات قتل عمد قصاص نفس است.
از مصادیق قتل عمد عبارتند از:
- چنانچه مرتکب با انجام کاری قصد وارد نمودن جنایت به دیگری را داشته باشد و عمل مزبور را نیز انجام دهد و سبب آسیب و جنایت هم شود در صورت مرگ فردی که جنایتی نسبت به او وارد شده است این عمل از مصادیق قتل عمد است.
- چنانچه مرتکب، عملی را انجام دهد که سبب مرگ دیگری شود هرچند قصد مرگ او را نداشته باشد اما ملتفت باشد که این عمل سبب مرگ دیگری می گردد. مرتکب به جرم قتل عمد محکوم می گردد.
- چنانچه مرتکب قصد ارتکاب جنایت نسبت به دیگری را نداشته باشد و عملی هم که انجام می دهد سبب جنایت نمیشده است اما در مورد فردی که جنایت بر او وارد شده است به جهت سن و جنسیت و بیماری وضعف و … سبب مرگ گردد و مرتکب نیز به وضعیت خاص فردی که نسبت به او آسیب وارد کرده است آگاهی داشته باشد در این صورت این عمل از مصادیق قتل عمد و مجرم به مجازات قتل عمد محکوم می گردد.
- چنانچه مرتکب قصد انجام جنایتی را دارد اما فرد یا افراد خاصی مد نظر او نیستند و جنایت مزبور را انجام می دهد و در عمل نیز سبب مرگ بسیاری از افراد می گردد. مانند افرادی که در مکان های عمومی بمب گذاری می نمایند. این عمل از مصادیق قتل عمدی است و مرتکب قاتل و مجازات قتل عمدی بر چنین فردی اجرا می گردد.
مصادیق قتل عمدی بیان گردید و با توجه به مصادیق قتل عمدی گفته شده، بدیهی است که در ارتکاب قتل عمدی انجام مستقیم جنایت بر مقتول مطرح نیست و حتی لازم نیست که مقتول شناسایی شود و یا اینکه فی مابین قاتل و مقتول حتما نزاع و درگیری وجود داشته باشد. بلکه با انجام برخی از اعمال جنایت گونه نیز قتل عمدی اثبات و بر مجرم مجازات قتل عمدی حمل می شود.
ارکان تشکیل دهنده قتل عمد
ارکان تشکیل دهنده قتل عمد نیز همچون ارکان تشکیل دهنده جرم در سایر جرائم بایستی در کنار یکدیگر جمع باشند تا جرم قتل عمد شکل بگیرد و پس از اینکه ارکان تشکیل دهنده قتل عمد وجود داشته باشد با اثبات قتل عمد مجرم، مستند به قانون مجازات اسلامی به مجازات قتل عمد که قصاص است محکوم می گردد.لازمه وجود هر جرمی این است که سه عنصر مادی ، معنوی و قانونی آن جرم وجود داشته باشد و برای جرم قتل عمد هم وجود این سه عنصر لازم می باشد. که رکن مادی این جرم فعل مادی یعنی عملی که منجر به مرگ انسان دیگر می شود در خصوص عنصر معنوی جرم قتل عمد، باید انجام این عمل با قصد و آگاهی صورت گیرد. عنصر قانونی آن به این معنی است که عمل انجام شده باید به موجب قانون جرم باشد بنابراین می توان گفت جرم قتل عمد به معنای سلب حیات از دیگری است که به صورت عمدی و بدون مجوز قانونی صورت می گیرد ..
ارکان تشکیل دهنده قتل عمد عبارتند از:
- عنصر قانونی قتل عمد
- عنصر مادی قتل عمد
- عنصر معنوی قتل عمد
عنصر قانونی قتل عمد
عنصر قانونی قتل عمدی در قانون مجازات اسلامی در ماده 290 جرم انگاری شده است و زمانی که عملی در قانون مورد جرم انگاری قرار گیرد نشان از حالت جرم گونه عمل برای قانون گذار دارد. در ماده 290 مصادیق قتل عمد نیز بیان شده است.
عنصر مادی قتل عمد
عنصر مادی قتل عمد به معنای انجام اعمالی است که سبب ورود جنایت بر دیگری می گردد و باعث سلب حیات از انسان بی گناهی می شود. در قتل عمد وسیله ارتکاب جنایت اهمیتی ندارد. ممکن است اصابتی همچون چاقو و اسلحه و… باشد و ممکن است غیر اصابتی همچون انتقال خبر بد و ایست قلبی باشد.
عنصر معنوی قتل عمد
عنصر معنوی قتل عمدی در قانون مجازات اسلامی عبارت است از علم و آگاهی نسبت به جنایتی که قصد انجام دادن آن وجود دارد و مرتکب می داند که با انجام عملی که قصد انجام آن را دارد از دیگری سلب حیات می شود.
نتیجه: زمانی که ارکان تشکیل دهنده قتل عمدی در کنار یکدیگر قرار گیرند، مجرم قاتل و مجازات قتل عمدی که قصاص است بر قاتل اجرا می شود. درواقع اهمیتی ندارد که قاتل با کدام یک از مصادیق قتل عمدی جنایت را انجام داده است. همین که ارکان تشکیل دهنده جرم قتل عمدی جمع باشد جرم قتل عمد شکل می گیرد.
شرایط تحقق قتل عمدی
شرایط تحقق قتل عمدی بایستی وجود داشته باشد و در صورتی که در قتلی شرایط تحقق قتل عمدی وجود نداشته باشد، قتل انجام شده عنوان قتل عمدی ندارد و قاتل در صورتی که شرایط تحقق قتل عمدی وجود نداشته باشد به مجازات قتل عمدی محکوم نمی گردد.
شرایط تحقق قتل عمدی عبارتند از:
- بلوغ:
از شرایط تحقق قتل عمدی این است که قاتل در قتل عمدی بایستی بالغ باشد. (سن بلوغ برای دختران 9 سال تمام قمری و برای پسران 15 سال تمام قمری است) چنانچه مرتکب در زمان ارتکاب قتل عمدی نابالغ باشد و به سن بلوغ شرعی نرسیده باشد به مجازات قتل عمدی که قصاص است محکوم نمی گردد.
- عقل:
از دیگر شرایط تحقق قتل عمدی عقل است. مرتکب بایستی در زمان ارتکاب قتل عمدی عاقل باشد و چنانچه مجنون و دیوانه، مرتکب قتل عمد دیگری گردند به جهت مجنون بودن مجازات قتل عمدی بر آن ها اجرا نمی گردد.
- عدم وجود رابطه پدر و فرزندی
یکی از بحث بر انگیز ترین شرایط تحقق قتل عمدی این است که بین قاتل و مقتول نباید رابطه پدر و فرزندی باشد. به عبارت دیگر پدر برای قتل عمد فرزند خود به مجازات قتل عمد محکوم نمی گردد اما بلعکس در صورتی که فرزند پدر خود را بکشد به مجازات قتل عمد محکوم می گردد.
قانون مجازات اسلامی مصوب 92، در ماده 309 بیان میدارد که اثبات رابطه ابوت شرط عدم اجرای قصاص است بدین شرح :«این ادعاء که مرتکب، پدر یا یکی از اجداد پدری مجنی علیه است، باید در دادگاه ثابت شود و در صورت عدم اثبات، حق قصاص، حسب مورد با سوگند ولی دم یا مجنی علیه یا ولی او ثابت می شود».
اثبات قتل عمد
اثبات قتل عمد نیز مانند سایر جرائم به ادله اثبات دعوا نیاز دارد تا زمانی که ادله ای جهت اثبات قتل عمد وجود نداشته باشد، قتل عمد اثبات نمی گردد و مجازات قتل عمد بر قاتل اجرا نمی شود. قتل عمد از جرائم کیفری است، از این رو جهت اثبات قتل عمد به ادله اثبات جرائم کیفری بایستی متوسل شد. از ادله اثبات قتل عمد عبارتند از:
- اقرار مرتکب به قتل عمد:
چنانچه فردی در کمال صحت و سلامت به قتل عمد دیگری اقرار نماید و شواهدی بر خلاف این مدعا وجود نداشته باشد اقرار وی پذیرفته می شود و اقرار قاتل از اصلی ترین ادله جهت اثبات قتل عمد و سلب حیات از دیگری است.
- شهادت شهود:
قتل عمد مستند به ماده 199 قانون مجازات اسلامی تنها با شهادت 2 شاهد مرد عاقل و بالغ اثبات می گردد. بدین صورت که چنانچه دو شاهد مرد که در زمان قتل حضور داشته اند به قتل عمد توسط فردی شهادت دهند، قتل عمد اثبات و قاتل به مجازات قتل عمد که قصاص است محکوم می گردد.
- علم قاضی:
یکی از اصلی ترین ادله اثبات قتل عمد که در بسیاری از قتل های عمدی از آن استفاده می شود علم قاضی است. قاضی مکلف است اسناد و مدارک را مورد بررسی قرار دهد و چنانچه برای قاضی احراز گردد که ادله ارائه شده کافی نیستند و یا ناقص هستند با استدلال خود می تواند ادله ارائه شده را رد نماید اما در صورتی که ادله ارائه شده را بپذیرد و علم قاضی نیز بر خلاف ادله ارائه شده نباشد قتل عمد با ادله اثبات قتل عمد اثبات می گردد.
- سوگند:
یکی از ادله اثبات قتل عمد سوگند است. سوگند به معنای گواه قرار دادن خداوند بر درستی گفته هاست. (ماده ۲۰۱ قانون مجازات اسلامی) برای آن که کسی بتواند در دادگاه سوگند یاد کند، لازم است دادگاه قراری در این رابطه صادر کند و سپس اداکننده سوگند با ذکر نام خداوند متعال (به لفظ جلاله والله، بالله، تالله) موضوع و مطلب خود را بیان کند
- قسامه: قسامه عبارت از سوگند‌هایی است که در صورت فقدان ادله دیگر غیر از سوگند منکر و وجود لوث، شاکی برای اثبات جنایت عمدی یا غیرعمدی و متهم برای دفع اتهام از خود اقامه می‌کند. ماده ۳۱۳ قانون مجازات اسلامی ( یکی دیگر از ادله اثبات قتل عمد قسامه است. قسامه به معنای قسم است که در مواقع لوث کاربرد دارد. و در جایی استفاده می شود که سایر ادله اثبات قتل عمد وجود نداشته باشند.
طبق قانون مجازات قتل عمد چیست؟
مجازات قتل عمد در قانون مجازات اسلامی قصاص تعیین شده است. فلسفه معین نمودن حکم قصاص به عنوان مجازات قتل عمد این است که در شرع و قانون جان هیچ فردی از جان فرد دیگری ارجح تر نیست و به عبارت دیگر فلسفه شرع و قانون در مجازات قتل عمدی، قرار گرفتن جان در برابر جان است.
از این رو چنانچه فردی دیگری را با هر وسیله ای به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به قتل عمد برساند مجازات قتل عمدی که همان قصاص است بر قاتل حمل می گردد.
البته گاهی مجازات قتل عمد در قانون مجازات اسلامی قصاص نیست و آن زمانی است که مرتکب قتل عمدی کودک نابالغ و یا فرد مجنون باشد و اگر پدری نیز فرزند خویش را به قتل عمدی برساند به جهت اینکه پدر، ولی دم فرزند خود محسوب می گردد مجازات قتل عمدی که قصاص است بر وی اجرا نمی گردد و پدر که فرزند خود را به قتل رسانده است به مجازات تعزیری و پرداخت دیه بابت قتل فرزند خود محکوم می گردد.
مشاوره حقوقی قتل عمد با وکیل کیفری
قتل عمد نیاز به اثبات دارد و شرایط تحقق قتل عمدی بایستی وجود داشته باشد. اما گاهی ممکن است فردی به قتل برسد در حالیکه جهت اثبات قتل عمد ادله ای وجود نداشته باشد اما ممکن است ورثه مقتول به فرد یا افرادی بابت قتل عمد مشکوک باشند و یا اینکه در سابق ممکن است مقتول توسط دیگری به قتل عمد تهدید شده باشد و نشانه هایی که نمایان گر ارتکاب قتل عمد توسط فردی باشد وجود داشته باشند.
در این مواقع لازم است پیش از اینکه به دیگری اتهام ارتکاب قتل عمد زده شود شرایط تحقق قتل عمدی و ادله در دست، جهت اثبات قتل عمد را با وکیل قتل که همان وکیل کیفری است، مطرح نمود و با اطلاعات کافی وارد طرح شکایت شد. چراکه گاها ممکن است با اقدامات نسنجیده در طرح شکایت کیفری قتل عمد، زمینه فرار قاتل و گاها امحاء اسناد و مدارک فراهم شود.
از این رو توصیه می شود مشاوره حقوقی با وکیل کیفری را در کلیه جرائم کیفری مخصوصا در قتل عمد در اولویت قرار دهید.
حکم قتل عمد توسط کودک نابالغ و دیوانه چیست؟
مستند به تبصره ماده 295 قانون مجازات اسلامی، ارتکاب جنایت توسط کودک نابالغ و دیوانه درحکم خطای محض محسوب می گردد و مجازات قتل عمد که قصاص است برای این افراد وجود ندارد اما عاقله این افراد بایستی دیه مقتول را به ورثه مقتول بدهند.
سوالات متداول
اگه کسی نخواد زن حامله ای رو بکشه اما چون اون زن حامله بوده و به خاطر هول دادن نتونه خودشو کنترل کنه و بیفته و فوت کنه، این قتل عمده؟
بله. به سبب شرایط آن زن قتل عمدی است.
اگه دو نفر تو دعوا باشن یکی اون یکی رو هولش بده و بعدش سر طرف بخوره به ستون و بمیره قتل غیرعمدی میشه یا عمدی؟؟
قتل عمدی است.
اگه دیوانه آدم بکشه قتل عمدیه؟ دیه چطور، دیه باید بده؟
خطای محض است.قصاص ندارد. عاقله باید دیه را بپردازد.
جهت اخذ مشاوره حقوقی در خصوص قتل عمد با وکیل کیفری وکیل پرس هم اکنون تماس بگیرید. و یا به صفحه اینستاگرام وکیل پرس دایرکت دهید.
