اعسار چیست و انواع اعسار کدامند ؟

اعسار چیست و معسر کیست ؟ بطور مسلم وقتی شخصی از لحاظ قانونی محکوم به پرداخت بدهی میشود، قانونا موظف به پرداخت بدهی یا پرداخت هزینه ها می شود.اما اگر در توان او نباشد چه می شود؟ قانون برای این موضوع هم پیش بینی هایی دارد.

در این مقاله در مورد موضوع اعسار و انواع آن، راه های اثبات اعسار ، مرجع صالح در رسیدگی به اعسار و زمان تقدیم دادخواست اعسار مطالبی را ارائه کرده ایم. به شما پیشنهاد میدهیم اگر نیاز به مشاوره حقوقی آنلاین، تلفنی، مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری، دارید حتما با گروه وکلای وکیل پرس تماس بگیرید.

اعسار به چه معنی است؟

اعسار در لغت به معنای عدم تمکن و عدم دارایی است.اعسار برگرفته از عسر و به معنای سختی و نداشتن است. در واقع به عدم توانایی مالی یا عدم دسترسی به اموال و به نوعی در مضیقه قرار داشتن، اعسار گفته می شود. اعسار دعوایی مالی است و زمانی مطرح می گردد که افراد جهت پرداخت هزینه دادرسی و یا مبلغی که در دادرسی بدان محکوم می گردند با مشکل مالی رو به رو شوند و تمکن پرداخت نداشته باشند. به فردی که تمکن مالی جهت پرداخت هزینه های مزبور را دارا نیست معسر گفته می شود.

قانون گذار تدابیری حمایتی برای فرد معسر در قانون در نظر گرفته است.

انواع اعسار

1. اعسار از هزینه دادرسی
2. اعسار از پرداخت محکوم به

1- اعسار از هزینه دادرسی

اعسار از هزینه دادرسی به معنای عدم تمکن و عدم توانایی از پرداخت هزینه دادرسی می باشد.

مثال: فردی قصد اقامه دعوایی را بر دیگری دارد اما از پرداخت هزینه دادرسی که به دعوای مزبور تعلق می گیرد عاجز است. در این مواقع اگر قانون گذار حمایتی از این قسم افراد نداشته باشد، مسلما حق افراد بی شماری به جهت عدم تمکن مالی و دارایی زائل می گردد. ازاین رو قانون گذار چنین افرادی را معسر نامیده است و آن ها را از هزینه دادرسی معاف دانسته است.در واقع اعسار نسبت به هزینه دادرسی راهی است که قانون آن را جهت حمایت از این افراد قرار داده است.

البته اعسار از هزینه دادرسی ممکن است به جهت عدم تمکن مالی خواهان به صورت مطلق باشد و گاهی نیز خواهان متمکن می باشد اما به مال خویش دسترسی ندارد. که در اینصورت اعسار به صورت نسبی می باشد. (همچون زمانی که مال فرد معسر از هزینه دادرسی در رهن بانک است و امکان فروش وجود ندارد.)

2- اعسار از پرداخت محکوم به ( آن چیزی که مورد حکم واقع شده است )

اعسار از پرداخت محکوم به، به معنای عدم تمکن مالی جهت پرداخت مبلغی است که محکوم علیه در جریان رسیدگی به آن محکوم شده است.

مثال: دعوایی بر علیه فردی اقامه می گردد و فرد مزبور در دعوا اقامه شده محکوم به پرداخت مالی به طرف دیگر می گردد. همچون زمانی که زن جهت مطالبه مهریه دادخواست می دهد و مرد به آن محکوم می گردد. در این زمان چنانچه مرد توانایی پرداخت نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به را به محکمه بدهد تا  محکوم به(آنچه بدان محکوم شده است) برای وی تقسیط گردد.

آثار حکم قبول اعسار از هزینه دادرسی

1. درخواست اعسار چنانچه مورد قبول قرار گیرد،  فرد معسر از پرداخت هزینه دادرسی معاف  می گردد. اما لازم به ذکر است که عدم پرداخت هزینه دادرسی برای خواهان، امر موقتی است و چنانچه خواهان در دعوا پیروز گردد و محکوم به، نصیب او گردد، هزینه دادرسی از محکوم به وصول می گردد و در واقع حمایت ها از او برداشته می شود
2. معسر از پرداخت هزینه دادرسی از حق داشتن وکیل معاضدتی و معافیت موقت از پرداخت حق الوکاله بهره مند می گردد.
3. معسر از هزینه دادرسی از پرداخت هزینه های نشر آگهی نیز معاف است.
4. معسر از هزینه دادرسی از پرداخت دستمزد کارشناس، چنانچه در دعوای مطروحه نیاز به کارشناسی باشد معاف است.
5. اعسار از هزینه دادرسی تنها در مورد خود فرد خواهان صدق می نماید  به عبارت دیگر چنانچه فرد معسر از هزینه دادرسی که دعوای او به جهت عدم تمکن مالی وی، بدون پرداخت هزینه دادرسی مطرح شده است فوت نماید و  ورثه وی دعوای مزبور را ادامه دهند، ادعای اعسار مورث  به ورثه او انتقال پیدا نمی کند، یعنی دعوایی که به ورثه منتقل شده است بایستی در صورت تمکن ورثه، همراه با پرداخت هزینه دادرسی باشد و ورثه با این بهانه که مورث آن ها معسر بوده است، نمی توانند از پرداخت هزینه دادرسی شانه خالی نمایند.

آثار حکم قبول اعسار از پرداخت محکوم به

چنانچه فردی در دعوا محکوم به پرداخت مالی به دیگری گردد که تمکن پرداخت آن را نداشته باشد می تواند به دادگاه درخواست اعسار بدهد در این مواقع در صورتی که دادگاه اعسار وی را قبول نماید متناسب با شرایط محکوم علیه بدهی او را تقسیط می نماید.

راه های اثبات اعسار

جهت اثبات اعسار، چه اعسار از هزینه دادرسی و چه اعسار از  پرداخت محکوم به با شهادت شهود این امر قابل اثبات می باشد.

البته در شهادت بابت اعسار لازم است که شهادت شهود به صورت کتبی نیز ضمیمه دادخواست اصلی  به محکمه ارائه شود.

لازم به ذکر است که در سایر دعاوی که به شهادت شهود استناد می گردد، نیازی به استشهادنامه کتبی وجود ندارد اما در دادخواست اعسار حتما باید استشهاد نامه کتبی ضمیمه دادخواست گردد.

در تعداد شهود بدین شکل است که در اعسار از هزینه دادرسی، مدعی اعسار بایستی شهادت 2شاهد را ضمیمه درخواست خود نماید و در اعسار از محکوم به ضمیمه نمودن 4 شاهد به درخواست ضروری است.

ماده ی 7 قانون نحوه ی اجرای محکومیتهای مالی در خصوص نحوه ی اثبات اعسار بیان میدارد که: در مواردی که وضعیت سابق مدیون دلالت بر ملائت وی داشته یا مدیون در عوض دین، مالی دریافت کرده یا به هر نحو تحصیل مال کرده باشد اثبات اعسار برعهده اوست مگر اینکه ثابت کند آن مال تلف حقیقی یا حکمی شده است در این صورت و نیز در مواردی که مدیون در عوض دین، مالی دریافت نکرده یا تحصیل نکرده باشد هر گاه خوانده دعوای اعسار نتواند ملائت فعلی یا سابق او را ثابت کند یا ملائت فعلی یا سابق او نزد قاضی محرز نباشد ادعای اعسار با سوگند مدیون مطابق تشریفات مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی پذیرفته می شود

مرجع صالح در رسیدگی به اعسار

دعوای اعسار به طور کلی بایستی در دادگاهی اقامه شود که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد و یا اینکه ابتدائا به دعوای اصلی رسیدگی نموده است.

قانون گذار در ماده 24 قانون آیین دادرسی مدنی نیز این موضوع را بیان داشته است:

” رسیدگی به دعوای اعسار به طور کلی با دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی نخستین به دعوای اصلی را دارد یا ابتدا به آن رسیدگی نموده است.”

مثال: چنانچه دعوای فردی در مرحله تجدیدنظر مطرح باشد جهت درخواست اعسار بایستی به دادگاه بدوی که ابتدائا به پرونده رسیدگی نموده است رجوع شود.

و یا چنانچه اعسار از هزینه دادرسی مرحله فرجام مدنظر باشد باید به دادگاهی که رای فرجام خواسته را صادر نموده است دادخواست داده شود.

در اعسار از پرداخت محکوم به نیز درخواست اعسار بایستی به دادگاهی که ابتدائا به موضوع رسیدگی نموده است، داده شود.

مثال: فردی در دادگاه بدوی به دویست ملیون تومان محکوم می گردد، چنانچه از این حکم تجدیدنظر خواهی بشود و عینا همان نظر مرحله بدوی تایید گردد، در صورتی که محکوم علیه توان پرداخت این مبلغ را نداشته باشد بایستی درخواست اعسار خود را نسبت به پرداخت مبلغ محکوم علیه به صورت یکجا، به دادگاه بدوی تقدیم نماید که در صورت احراز اعسار فرد، محکوم به( مبلغی که بدان محکوم شده است) به صورت قسطی از وی دریافت می گردد.

ماده 29 قانون اعسار بیان می دارد که :

مرجع رسیدگی به دعوای اعسار در مورد محکوم به محکمه ای است که بدایتاً به دعوای اصلی رسیدگی کرده است و دعوای اعسار در مقابل اوراق اجرائیه ثبت اسناد در محکمه محل اقامت مدعی اعسار اقامه خواهد شد.

ماده 13 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی در خصوص دادگاه رسیدگی کننده به اعسار محکوم به بیان میدارد که:

دعوای اعسار در مورد محکومٌ به در دادگاه نخستین رسیدگی کننده به دعوای اصلی یا دادگاه صادرکننده اجرائیه و به طرفیت محکومٌ له اقامه می شود.

زمان تقدیم دادخواست اعسار

قانون گذار در ماده 505 قانون آیین دادرسی مدنی در باب زمان اقامه ادعای اعسار چنین آورده است:

“ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ضمن درخواست نخستین یا تجدیدنظر یا فرجام مطرح خواهد شد. طرح این ادعا به موجب دادخواست جداگانه نیز ممکن است. اظهار نظر در مورد اعسار از هزینه تجدید نظرخواهی و یا فرجام خواهی با دادگاهی می باشد که رای مورد درخواست تجدید نظر و یا فرجام را صادر نموده است.”

خواهان اعسار می تواند دادخواست اعسار را در 2 مقطع  مطرح نماید:

1- تقدیم دادخواست همراه با دعوی اصلی

هر دعوایی که مطرح می گردد هزینه دادرسی بدان تعلق می گیرد که بایستی توسط خواهان دعوا پرداخت گردد. چنانچه فردی که دادخواست جهت دعوایی ارائه می دهد، توان پرداخت هزینه دادرسی نداشته باشد، می تواند هنگامی که برای آن دعوا دادخواست می دهد اعسار از هزینه دادرسی را نیز ضمن همان دادخواست اصلی ارائه دهد.

2- تقدیم دادخواست اعسار با دادخواست جداگانه

خواهان می توان به صورت مستقل جهت اعسار از هزینه دادرسی و یا اعسار از محکوم به دادخواست مجزا و مستقلی بدهد. تا دادگاه در صورت صلاحدید و احراز شرایط، او را از هزینه دادرسی موقتا معاف و یا مبلغ محکوم به را برای وی تقسیط نماید.

مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری چه سودی خواهد داشت؟

اگرچه شاید هزینه مشاوره حقوقی و سپردن دعاوی به وکیل پایه یک دادگستری بدوا این طور به ذهن متبادر نماید که هزینه بالایی  دارد اما لازم به ذکر است که گاها عدم استفاده از متخصصین در هر حوزه ای هزینه های گزاف تری را در پی خواهد داشت. کما اینکه گاها پس از صرف هزینه های گزاف و اتلاف زمان، نتیجه مطلوب نیز به دست نمی آید. از این رو توصیه می شود پیش از گام نهادن در دعاوی حقوقی با مشاور حقوقی، کارشناسان و وکلای متخصص در حوزه مربوطه راهنمایی و مشورت صورت گیرد تا مبادا با سهل انگاری حقی ضایع گردد.

گروه وکلای وکیل پرس بستری را فراهم آورده است و چند تن از وکلای پایه یک دادگستری متخصص در حوزه های متعدد را گرد هم آورده است تا بدین سان بتواند بهترین خدمات حقوقی را به شما عزیزان ارائه دهد.

از مزیت های گروه وکلای وکیل پرس:

• مشاوره حقوقی تلفنی رایگان با وکیل پایه یک دادگستری متخصص
• مشاوره حضوری با جمعی از وکلای پایه یک دادگستری با پرداخت حق الوکاله یک وکیل متخصص
• تنظیم کلیه اوراق قضایی، لایحه، تنظیم انواع قراردادها و….
• قبول وکالت در کلیه دعاوی حقوقی و کیفری و ثبتی و….
• در جریان قرار دادن موکلین از  روند اجرایی پرونده های مطروحه در محاکم دادگستری.

همچنین بدانید:

حداقل پیش قسط مهریه چقدر است؟

برخی از سوالات متداولی که وکلای وکیل پرس یه آن پاسخ داده اند:

آیا در صورتی که اعسار درمرحله بدوی ثابت شود، برای مراحل تجدیدنظر و فرجام نیز موثر است؟

پاسخ به سوال مثبت می باشد. چنانچه هر فردی در دعوایی درخواست اعسار بدهد و مورد قبول واقع شود، پذیرش اعسار وی در سایر مراحل دادرسی همان دعوا نیز موثر است اما چنانچه دعاوی دیگری را مطرح نماید، نمی تواند از حکم اعسار سابق خود استفاده نماید. به عبارت دیگر مدعی اعسار برای هر دعوایی که در محکمه مطرح می نماید بایستی در صورت معسر بودن دوباره درخواست بدهد اما درخواست اعسار برای یک مرحله از دادرسی به سایر مراحل نیز تسری می یابد.

سلام رفتن به دادگاه براي شهادت اعسار براي مثلا يك دوست براي شخص شهادت دهنده عواقبي دارد؟

در تمامی موارد شهادت دروغ جرم هست

جهت اخذ مشاوره حقوقی تلفنی با وکیل پایه یک دادگستری هم اکنون تماس بگیرید.