در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟

امروز کارشناس حقوقی وکیل پرس به این سوال پاسخ خواهد داد: در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد؟

در موضوعاتی که راجع به مبحث ازدواج و طلاق صحبت کردیم بیان  داشتیم که حق مهریه حق قانونی زن بوده و مرد به هیچ حالتی نمی تواند آن را از زوجه اسقاط کند و حتی اهمیت این حق دینی به حدی بوده که دادگاه زمانی به خواسته مردی که تصمیم دارد همسر خود را طلاق بدهد ترتیب الاثر داده که تکلیف حقوق مالی زوجه اعم از مهریه ، نفقه و سایر حقوق مالی زوجه مشخص گردد

پس اصل بر آن است که مهریه حق مالی زوجه بوده و زوج نمی تواند از پرداخت آن استنکاف بورزد اما علی رغم این همه تاکید قانون گذار خود به صراحت مرد را از پرداخت مهریه زن معاف می کند که در این مقاله سعی داریم این استثنائات را مورد بررسی قرار بدهیم

در مقالات پیشین گفتیم که به مجرد عقد نکاح زوجه مالک مهریه می گردد و زوج ملزم به پرداخت آن بنا بر عندالمطالبه و یا عند الاستطاعه بودن مهریه ملزم به پرداخت آن می گردد مگر آنکه زوجه خودش این حق را با بخشیدن مهریه از خود سلب کند که در این صورت زوج هیچ تعهدی نسبت به پرداخت نداشته است که این موضوع بیشتر در قالب توافق فی مابین طرفین صورت گرفته و قانون این منع را برای زوجه بیان نداشته است

اما گاهی در بعضی از شرایط بدون آنکه زوجین با یکدیگر توافقی بر دریافت یا عدم دریافت مهریه با یکدیگر داشته باشند قانون گذار خودش به صراحت مرد را از پرداخت مهریه معاف می کند

*در صورتی که عقد نکاح واقع شده چه به صورت دائمی بوده باشد یا موقت باطل باشد و رابطه زناشویی بین زوجین واقع نشده باشد در این حالت زوجه حق مهریه نداشته و چنانچه مهریه ای دریافت نموده باشد زوج می تواند آن را استرداد نماید. اما چنانچه زن نسبت به فساد نکاح اطلاعی نداشته باشد و رابطه نزدیکی با همسرش برقرار نموده باشد در این حالت زوجه می تواند خواستار دریافت مهرالمثل از زوج باشد

*در صورتی که در ضمن عقذ نکاح مهریه ای تعیین نشده باشد و زوجین در رابطه با دریافت مهریه توافق نظر نکرده باشد که زوجه مستحق دریافت مهریه باشد، در این حالت اگر رابطه زناشویی برقرار شده باشد زوجه مستحق دریافت مهرالمثل بوده اما چنانچه رابطه ای برقرار نگردیده شده باشد مهریه به زوجه تعلق نخواهد گرفت.

قانون مهریه در سال 1401

*در صورتی که یکی از زوجین قبل از آنکه راجع به پرداخت مهریه با یکدیگر به توافق نظر برسند و مهریه ای را به عنوان حق مالی زوجه تعیین نمایند فوت کند در این حالت اگر نزدیکی صورت نگرفته باشد دیگر مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد

*در صورتی که عقد نکاح به علتی، از قبیل وجود عیوبی که موجبات فسخ عقد نکاح را برای هر یک از طرفین به وجود آورده فسخ شود و رابطه زناشویی بین زوجین برقرار نشده باشد در این حالت هم زوجه مستحق دریافت مهریه نبوده جز موردی که علت فسخ نکاح به علت وجود عیبی در مرد بوده باشد به گونه ای که محرز گردد که عدم برقراری رابطه جنسی بعه علت ناتوانی مرد در برقراری رابطه جنسی بوده است که در این حالت مرد ملزم بوده که نصف مهریه تعیین شده را به زوجه بدهد.

در ادامه بحث می خواهیم به این سوال پاسخ بدهیم که

در چه شرایطی ممکن است در عقد نکاح منقطع که عدم تعیین مهریه در آن از اسباب بطلان عقد بوده است مهریه به زوجه تعلق نگیرد ؟

در این باره باید بیان کنیم مقررات کلی راجع به مهریه در عقد نکاح دائم و موقت یکسان بوده، جز مواردی که ناشی از ذات عقد نکاح موقت بوده و به صراحت به آن در قانون تصریح گردیده شده است. قانون گذار همان گونه که بیان کردیم در عقد نکاح دائم در شرایطی بدون آنکه زوجه قصد ابراء نمودن همسرش را داشته باشد او را از پرداخت مهریه زوجه مبری دانسته و به موجب عدم پرداخت مهریه مرد را مستوجب مسئولیتی که به موجب قانون به علت عدم پرداخت دین تعیین شده نمی داند. این موانع در رابطه با نکاح موقت ، همان مواردی بوده است که در رابطه با نکاح دائم بیان داشتیم.

پس متوجه شدیم که در رابطه با عقد موقت نیز گاهی تحت شرایطی قانون گذار زوجه را از حقی که تعیین آن لازمه صحت عقد نکاح بوده منع می نماید و حتی در صورت عدم تعلق گرفتن مهریه به زوجه ، او را مستحق دریافت مهرالمثل هم نمی داند.

ممکن است شما بپرسید:

آیا این موانع قانونی راجع به عقد موقتی که به ثبت نرسیده نیز قابل اعمال بوده است و زوج می تواند با استناد به آن ، زن را از دریافت حق مالی خود محروم سازد؟

در حالت عادی می بینیم که اکثر عقود موقت که ناشی از صیغه چند ماهه بوده به صورت رسمی به ثبت نمی رسد و زوج برای آنکه خود را گرفتار مسئولیت های که به موجب عقد نکاح اعم ازپرداخت مهریه و سایر حقوق مالی ننماید سعی می دارد که این رابطه را مخفیانه نگاه دارد چون این احتمال را با خود می دهد که زوجه به سختی می تواند اثبات وجود رابطه زوجیت را با او اثبات کند تا برسد که بتواند مهریه ای از او طلب بنماید.

اما در رابطه با ماده 21 قانون حمایت خانواده که قانونا و رسما اجبار بر ثبت عقد نکاح موقت وجود داشته ، ما دیگر با عقد موقت مخفیانه روبه رو نیستیم و این عقد هم اکنون در دفاتر ازدواج و طلاق به ثبت رسیده است لذا تمامی مقررات مهریه راجع به مطالبه مهریه که در قانون بیان گردیده شده راجع به آن قابل اعمال بوده است و همان گونه که زوجه مستحق دریافت مهریه به موجب قانون بوده در موانعی این حق قانونی ممکن است از او سلب شود و تکلیف پرداخت مهریه از دوش زوجه برداشته شود.

اما در رابطه با موانع مهریه ذکر این نکته خالی از لطف نبوده که به عنوان آخرین نکته بیان گردد آن است که فوت زوج در رابطه با عقد نکاح موقتی که به ثبت رسیده و یا در صورت عدم ثبت ، زوجه با استناد به ادله ای از جمله شهادت شهود توانسته وجود داشتن رابطه زوجیت را به مقام قضایی به ثبت برساند و خود را به عنوان همسر صیغه ای زوج معرفی کند، به عدم برخورداری زوجه از حق مالی خود خللی وارد نساخته و زوجه را مستحق دریافت حق مالی خود حتی در فرض عدم برقراری رابطه زناشویی دانسته است در حالی که در رابطه با عقد نکاح دائم این مورد را از ممنوعیت های مهریه زوجه برشمردیم

همچنین بخوانید:

مطالبه مهریه ازدواج موقت چگونه است؟

برخی از سوالات متداول:

چنانچه در عقد نکاح موقت قبل از برقراری رابطه نزدیکی زوجه فوت کند حق مالی او ( مهریه) اسقاط می گردد؟

برخلاف عقد نکاح دائم که فوت زوجه قبل از برقراری رابطه زناشویی ، موجب اسقاط شدن حق مالی زوجه گردیده، در نکاح موقت رخ دادن این وضعیت موجب از بین رفتن حق مالی زوجه نشده و این حق توسط وراث زوجه از زوج قابل دریافت بوده است

چنانچه در دوران عقد، زوجین از یکدیگر جدا شوند، مهریه ای به زوجه تعلق می گیرد؟ یا زوج الزامی به پرداخت آن نداشته است ؟

چنانچه در دوران عقد، به عللی زوجین بخواهند به رابطه زوجیت خاتمه بدهند و در مدت مذکور با یکدیگر رابطه ی نزدیکی برقرار نکرده باشند و زوجه باکره باشد مستحق دریافت نصف مهریه بوده است و زوج نمی تواند از پرداخت آن استنکاف بورزد

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص وکیل مهریه با شماره تلفن زیر با ما در تماس باشید

نویسنده: خانم فائزه آخوندی کارشناس ارشد حقوقی وکیل پرس