معنی اختلاس به زبانی ساده بیان شده است. اگر برایتان سوال است که اختلاس چیست، نحوه اثبات اختلاس چگونه است و مجازات آن چیست؟ تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
جرم اختلاس توسط وکلای پایه یک دادگستری وکیل پرس توضیح داده شده است. پس از مطالعه این مقاله با معنی اختلاس، شرایط اثبات جرم اختلاس، عناصر تشکیل دهنده جرم اختلاس، شرایط تحقق، شریک در اختلاس، بازداشت موقت و راه های اثبات جرم اختلاس آشنا خواهید شد.
در صورت نیاز به مشاوره حقوقی، مشاوره حقوقی رایگان، مشاوره حقوقی تلفنی، مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری می توانید به صورت تلفنی و حضوری با ما در ارتباط باشید و یا از طریق تکمیل فرم مشاوره سوالات خود را از وکیل کیفری ما بپرسید.
جرم اختلاس چیست ؟
اختلاس یکی از جرایم مالی کیفری است و بدین معناست که کارکنان دولت، وجوه، مطالبات، حواله‌ها، سهام یا اسناد و اوراق بهادار و یا سایر اموالی را که متعلق به هر یک از سازمانها و مؤسسات دولتی است و به حسب وظیفه این کارکنان، به آن ها سپرده شده است، به نفع خودشان و یا دیگران برداشت و تصاحب نمایند.
از نظر قانون گذار چنین افرادی مختلس محسوب می گردند. و مجازات برای آنان در نظر گرفته شده است
مرتکبان جرم اختلاس
مرتکبان جرم اختلاس حتما بایستی از کارمندان دولت باشند و چنانچه افرادی غیر از کارمندان دولت چنین جرمی را مرتکب شوند، عنوان اتهامی این افراد اختلاس نام نمی گیرد. و چنانچه افراد عادی مرتکب چنین امری گردند، تحت عناوین دیگر مجرمانه با آن ها برخورد صورت می گیرد.
مرتکبان جرم اختلاس در ماده 5 قانون مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری، احصا شده اند و عبارتند از:
- کارمندان ادارات و سازمانها
- کارمندان شوراها و یا شهرداریها
- کارمندان مؤسسات و شرکتهای دولتی و یا وابسته به دولت
- کارمندان نهادهای انقلابی
- کارمندان دیوان محاسبات
- کارمندان مؤسساتی که به کمک مستمر دولت اداره می شوند
- دارندگان پایه قضایی
- کارکنان قوای سه گانه
- کارکنان نیروهای مسلح
- مامورین به خدمات عمومی اعم از رسمی یا غیررسمی
عناصر تشکیل دهنده جرم اختلاس چیست؟
جهت تشکیل هر جرمی لازم است که عناصر تشکیل دهنده آن جرم وجود داشته باشد و چنانچه عناصر تشکیل دهنده جرمی ناقص باشد، جرم مزبور شکل نمی گیرد. از این رو لازمه تشکیل هر جرم کیفری وجود عناصر تشکیل دهنده جرایم می باشد.
عناصر تشکیل دهنده جرم اختلاس عبارتند از :
- عنصر معنوی جرم اختلاس
- عنصر مادی جرم اختلاس
- عنصر قانونی جرم اختلاس
عنصر معنوی جرم اختلاس
عنصر معنوی به معنای قصد و نیت انجام عمل مجرمانه می باشد. چنانچه فردی قصد و نیت مجرمانه جهت ارتکاب جرم اختلاس داشته باشد، عنصر معنوی این جرم شکل می گیرد.
عنصر مادی جرم اختلاس
عنصر مادی به معنای انجام عملی است که مرتکب هر جرمی به وسیله آن جرم مورد نظر خویش را انجام می دهد. عنصر مادی جرم اختلاس برداشتن و تصاحب اموالی است که به کارمند دولت برحسب وظیفه وی سپرده می شود.
عنصر قانونی جرم اختلاس
زمانی که در قانون جرمی مورد جرم انگاری قرار گیرد و برای آن جرم، مجازات در نظر گرفته می شود. این امر بدین معناست که جرم مزبور دارای ضمانت اجراست. این مواد قانونی نشان دهنده توجه قانون گذار به جرمی است که آن را جرم انگاری نموده است.
در مورد جرم اختلاس نیز قانون گذار در ماده 5 قانون مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری مجازات جهت اختلاس را بیان داشته است و عنصر قانونی این جرم همین موضوع می باشد.
در چه شرایطی جرم اختلاس به وجود می آید؟
- لازم است که مرتکب جرم اختلاس حتما از کارمندان دولت اعم از رسمی و پیمانی و یا قراردادی باشد.
- لازم است که عمل برداشتن و تصاحب اموال حتما نسبت به اموال دواتی صورت گیرد و چنانچه فردی اموال شخصی دیگری را تصاحب یا به صورت غیر قانونی تصاحب نماید، عنوان اختلاس صادق نیست.
- بایستی اموال دولتی که تصاحب و برداشت می گردد برحسب وظیفه به کارمند دولت سپرده شده باشد و وظیفه حفاظت از اموال مزبور بر دوش کارمند دولت باشد.
- قصد و نیت عامدانه در تحقق این جرم بایستی وجود داشته باشد.
- منظور از اموال دولتی هر نوع وجوه، اسناد، حوالجات، و همینطور اموال منقول و غیر منقول می باشد.
مجازات جرم اختلاس چگونه تعیین می شود؟
مجازات جرم اختلاس به میزان تصاحب این مال توسط مختلس بستگی دارد.
1)در صورتیکه میزان اختلاس تا پنجاه هزار ریال باشد در این صورت، مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و همینطور شش ماه تا سه سال انفصال موقت محکوم می گردد. همچنین مرتکب علاوه بر اینکه وجه یا مال‌مورد اختلاس را بایستی رد نماید، محکوم به جزای نقدی معادل دو برابر مبلغ اختلاس نیز می گردد.
2)در صورتیکه میزان اختلاس بیش از50 هزار ریال باشد، مرتکب به دو تا ده سال حبس و همینطور انفصال دایم از خدمات دولتی محکوم می گردد. در این مورد نیزمرتکب علاوه بر اینکه وجه یا مال‌مورد اختلاس را بایستی رد نماید، محکوم به جزای نقدی معادل دو برابر مبلغ اختلاس هم می گردد.
سوال:چنانچه مختلس جهت انجام جرم اختلاس مرتکب جرم جعل گردد، چگونه مجازات می گردد؟
پاسخ: عمل اختلاس در صورتیکه توام با جعل سند و نظایر آن ها باشد در میزان مجازات فرد مختلس تاثیر می گذارد.
1)در این مواقع چنانچه اختلاس تا پنجاه هزار ریال باشد مرتکب به دو تا پنج سال‌حبس و همچنین به یک تا پنج سال انفصال موقت محکوم می گردد.
2)چنانچه میزان مبلغ مورد اختلاس بیش از مبلغ 50 هزار ریال باشد مختلس به هفت تا ده سال حبس و همینطور به انفصال دایم از خدمات دولتی محکوم خواهد شد.
لازم به ذکر است که…
در هر دو صورت فوق، مختلس بایستی مال مورد اختلاس را بازگرداند و معادل دو برابر مبلغ مورد اختلاس را نیز به عنوان جریمه پرداخت نماید.
معاونت در جرم اختلاس به چه کسی می گویند؟
معاون در جرم به فردی گفته می شود که انجام جرم را به هر روشی تسهیل نماید. معاونت ممکن است از طریق فراهم آوردن وسایل ارتکاب جرم، تطمیع ، تحریک، تهدید و… ایجاد گردد. مجازات معاون در جرم اختلاس یک یا دو درجه پایین تر از مجازات مختلس اصلی می باشد. که با توجه به اینکه مختلس اصلی مرتکب جرم اختلاس ساده یا مشدد شده است، مجازات معاون نیز تفاوت می نماید.
شریک در جرم اختلاس
زمانی که در ارتکاب یک جرم تعدادی بیش از 3 نفر مشارکت نمایند شرکت در جرم مطرح می گردد و در جرم اختلاس نیز چنانچه 3 نفر یا بیشتر با مشارکت یکدیگر جرم اختلاس را انجام دهند و جرم مستند به عمل همگی آن ها باشد، جرم اختلاس شکل می گیرد و مجازات هر کدام از شرکت کنندگان در جرم اختلاس، مجازات فاعل مستقل آن جرم می باشد.
چنانچه افرادی با یکدیگر در ارتکاب جرم اختلاس مشارکت نمایند عنوان اتهامی اختلاس مشدد صدق می نماید.
آیا تخفیف در مجازات اختلاس امکان پذیر است؟
جرم اختلاس از جمله جرایمی است که روح جامعه را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و اغلب افراد بر این باورند که این جرم نباید مشمول تخفیف مجازات گردد اما قانون گذار تحت شرایطی جرم اختلاس را نیز مشمول تخفیف مجازات قرار داده است. قانون گذار چنین مقرر داشته است که چنانچه مرتکب جرم اختلاس پیش از اینکه کیفر خواست بر علیه وی صادر گردد، تمام وجه یا مال مورد اختلاس را که برداشت یا تصاحب نموده است، مسترد نماید، در این صورت دادگاه او را از تمام یا قسمتی از جزای‌نقدی جرم مزبور معاف می‌نماید.
همچنین دادگاه در این مواقع اجرای مجازات حبس را نیز معلق می نماید، اما در مورد حکم انفصال، قانون گذار بسیار جدی برخورد نموده است و حکم انفصال را مشمول تخفیف مجازات ندانسته است و در هر صورت حکم انفصال بر علیه مختلس اجرا می گردد.
نکته قابل توجه:
چنانچه مختلس واجد شرایط تخفیف مجازات باشد، در این مواقع دادگاه مکلف است. مقررات تبصره یک ماده یک از لحاظ حداقل حبس را لحاظ نماید. تخفیف نسبت به حداقل انفصال موقت یا انفصال دایم نیز خواهد بود.
قرار بازداشت موقت در جرم اختلاس
قرار بازداشت موقت از اشد قرارهایی است که برای متهمین در نظر گرفته می شود . جرم اختلاس نیز از جمله جرایمی است که تحت شرایطی قرار مزبور برای آن در نظر گرفته شده است.
در صورتی که مختلس زاید بر صد هزار ریال را برداشت یا تصاحب نموده باشد در صورت وجود دلایل کافی، دادگاه ملزم به صدور قرار بازداشت موقت به مدت یک ماه می باشد.
لازم به ذکر است که….
وزیر دستگاه مربوطه می‌تواند پس از بازداشت موقت،کارمند را تا پایان رسیدگی و تعیین‌تکلیف نهایی وی از خدمت در ارگان مربوطه معلق نماید و در این دوران نیز به کارمند خاطی نسبت به ایام تعلیق هیچگونه حقوق و مزایایی تعلق نخواهد گرفت.
مجازات شروع به جرم اختلاس
شروع به جرم بدین معناست که خاطی وارد عملیات اجرایی جرم شود اما بنا به دلایلی خارج از اراده ، انجام عمل مزبور متوقف گردد.
در جرم اختلاس، چنانچه مختلس وارد عملیات اجرایی جرم شود اما به جهاتی که از اراده وی خارج است، همانند دستگیری وی و… انجام عمل متوقف گردد، مختلس حسب مورد به حداقل مجازات جرم اختلاس محکوم می گردد.
گاهی عملی که فرد مختلس انجام می دهد از جهات دیگری نیز جرمی مستقل است، در این صورت خاطی به مجازات همان جرمی که انجام داده است محکوم می گردد.
ذکر یک نکته جالب:
چنانچه در شروع به جرم اختلاس، مرتکب از کارکنان دولتی که دارای مرتبه مدیر کل و یا بالاتر و یا افراد همتراز باشند در این مواقع اعمال مجازات شدت و حدت بیشتری به خود می گیرد، و افراد مذکور به انفصال دایم از خدمات دولتی محکوم می گردند اما در صورتی که کارکنان در مرتبه های پایین تر باشند مجازات حبس از شش ماه تا سه سال و انفصال از خدمات دولتی برای چنین افرادی در نظر گرفته شده است.
آیا راهی برای اثبات اختلاس وجود دارد؟
- اقرار : چنانچه مرتکب جرم اختلاس یک مرتبه به جرم خویش اعتراف نماید، اقرار وی مورد قبول واقع می گردد.
- شهادت شهود: چنانچه دو شاهد مرد عادل به اختلاس فردی شهادت دهند جرم اختلاس اثبات می گردد.
- علم قاضی: در صورتیکه اسناد و مدارکی دال بر اختلاس فردی در دست باشد ، قاضی محکمه با بررسی اسناد ومدارک موجود جرم را اثبات می نماید.
آیا وکیل پایه یک دادگستری می تواند کمک کند؟
جرم اختلاس از جمله جرائم مالی اقتصادی است که دارای شرایط و عناصر خاص می باشد، اگرچه قانون گذار نیز با حساسیت بالایی درباره ی این جرم اعمال قانون نموده است اما در مواقعی نیز راه بازگشت را برای افرادی که از کرده خویش نادم هستند باز گذاشته است و جهات تخفیف را در مواقعی لحاظ نموده است.
در مقاله مزبور سعی بر این بود تا هر آنچه در باب جرم اختلاس لازم است بیان گردد، اگرچه به دلیل جلوگیری از اطاله کلام از ذکر همه نکات پرهیز شده است. از این رو چنانچه سوالی به ذهنتان متبادر گشته است می توانید با وکیل کیفری وکیل پرس مشاوره نمایید و پاسخ سوالات ذهنی خود را بیابید.
جهت اخذ مشاوره حقوقی کیفری رایگان هم اکنون تماس بگیرید.
